Шотайдың шыңы

25 июль 2024, Четверг

Шотай Тайбағаров 1945 жылы ауданымыздағы Қылышбай ауылында туған. Сол ауылдағы Карл Маркс жетіжылдық мектебінде оқып жүрген кезінен бастап, кеңшардың сан-салалы жұмысына қолғабыс тигізіп, қой қырқу науқанына қатысып жүрді.

Бесінші сыныптың бозбаласы қой қырқудан ауылдың жеңімпазы атанып, алтыншы сыныпта оқып жүргенде сол кездегі «Фурманов» кеңшарының жеңімпазы болып, бағалы сыйлыққа ие болады. Қой фермасының меңгерушісі Әлкен Жапаров бозбаланы аудан орталығына алдыртып, қой қырқудың ата-бабадан келе жатқан әдіс-тәсілдерінен мағлұматтар беріп, қойдың аяғын байламай, жамбасқа жатқызып, басынан құйрығына дейін үзбей қырқуды, тағы басқа әдістері туралы кеңесін беріп, қамқорлығына алды.

№62 кәсіптік-техникалық учи-лищені бітірген жас жігіт Шотай, сол шаруашылықтың Әлкен Жапаров басқаратын бөлімшесіне келіп, жүгерішілер бригадирі болып тәлімгер ағасымен қоян-қолтық еңбекке араласып кетті. Шотай 1967 жылы, 22 жасқа толған кезінде КСРО бойынша қой қырқудан жарыстарға шыға бастады. 1968 жылы бүкілодақтық жарысқа мойынқұмдық жас Шотай алғаш рет қатысты. Ал, 1969 жылы Херсон облысында 11 одақтас республикадан 116 қырықтықшы қатысқан бәсекеде алдына жан салмай бас бәйгені жеңіп алды. Рекордтық көрсеткіш, әр қойды 2 минут 12 секундта қырқып 100 мүмкіндіктен 100 балл жинап, жеңімпаз атанды. 23 жастағы Ш.Тайбағаров КСРО чемпионы атанды. Кейіннен осы атақты екінші рет иеленіп, Қазақстанның жеті дүркін жеңімпазы болды.

1970 жылы Рессейдің Белгород облысында өткен қырықтықшылардың Одақ бойынша біріншілігінде атақты рессейлік қырықтықшылар Н.Холод пен С.Байрамқұловтарды артқа тастап бас жүлдені жеңіп алып, осы саланың ең жоғарғы марапаты «Алтын жабағы» алтын медалін тақты. Сол жылы Польша, ГДР, Венгрия, Болгария, Монғолия және Чехословакияның дүлділдерімен тұңғыш халықаралық бәсекеге қатысып, үшінші орынды иеленді. Қазақстанды, қазақ деген ұлт-ты дүниенің түкпір-түкпіріне танытты. 1979 жылы Болгарияның Толбухин қаласында өткен Еуропа елдері мен Монғолия қырықтықшылары қатысқан жарыста 100 мүмкіндіктен 95,11 балл жинап чемпион атанды. 10 қойды 29, 27 минутта сапалы қырқып, басымдыққа ие болды. Бұл атақты екі рет жеңіп алды.

Дүниежүзінің чемпионы Годфри Боуэн Англиядағы халықаралық жарыста 9 сағат ішінде 559 қой қырқып ерлеген болатын. Осы кездесуде Шотай мен Г.Боуэн жеке бәсекеге түсіп, Шотай бір қойды 1 минут 15 секундта, ал Г.Боуэн 1 минут 35 секундта қырқып шықты. Жеңілісін мойындаған әлем чемпионы, Шотайдан:

– Сен, қандай тәсілмен қырықтың – деп сұрайды.

Аз ойланып алған Шотай:

– Оны «Әлкен тәсілі», – деп атайды, –дейді.

Классикалық еш тәсілді меңгермей қазақы болмыспен, табиғат берген қуатпен жарысқа түсіп жүрген Шотай өмірлік ұстазының атын осылай анықтамаларға енгізген.

Риза болған Г.Боуэн Шотай інісін Австралияға қонаққа шақырады. Бұл орындалмаған арман болып қалды.

1972 жылы Шотай мен жары Жаңыл жеңгемізді Қазақстанның басшысы Дінмұхамед Қонаев қабылдап, ұзақ әңгімелеседі.

Әңгіменің үстінде:

– Шотай күніне қанша қой қырқып жүрсің, – деп сұрайды.

– 400 - 500 қой...

– Бригада құрсаң бір ауданның қойын өздерің қырықсаңдар да болады екен ғой, – дейді, риза көңілмен, елағасы.

– Иә, бір аптада бір кеңшардың қойын қырқып беріп жүрміз, Пернебай, Төлеген сияқты жігіттердің басын қосып, – деп жауап берді, жас жігіт. Сол жолы Шотай темір тұлпар мініп қайтты.

Екі мәрте Социалистік Еңбек Ері Жазылбек Қуанышбаев Шотайды жанынан қалдырмай ертіп жүріп, елмен араластырды. Жас жігіт Жазатаның батасын алып еңбекке құлшына кірісті. Жүгері өсіріп, егіс бригадасын ұйымдастырды. Бұл салада да абырой биігінен көріне білді. Бүгінде Шотай егін еккен Радай өзенінің жағасындағы алқапты жерлестері «Шотай алқабы» атап кеткен.

Ел құрметіне бөленген Шотай Айқожаұлы КСРО-ның «Еңбек Қызыл Ту», «Құрмет белгісі» ордендерімен марапатталды. Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің депутаты болып сайланды. Қылышбай топырағында дүниеге келген Шотай Тайбағаров ауылымыздан шыққан тұңғыш Парламент депутаты болып Қазақстан тарихына енді.

Мақсат СЕЙДАЛИЕВ,

еңбек ардагері,

Мойынқұм ауданы

Обсудить

Блок в статье:

"Ана тілің-арың бұл" 20 сентябрь 2024, Пятница

«Елдіктің тоғыз бағыты-жас ұрпаққа бағдар» атты облыстық семинар-кеңес 19 сентябрь 2024, Четверг

БАТАМЕНЕН ЕЛ КӨГЕРЕР 19 сентябрь 2024, Четверг